શાળા પ્રવેશોત્સવ અને કન્યા કેળવણી મહોત્સવ ૨૦૨૫: ડ્રોપઆઉટ અટકાવવા Early Warning System નો ઉપયોગ કરાશે

ગાંધીનગર: સમગ્ર શિક્ષા, ગુજરાત દ્વારા રાજ્યમાં શાળાકીય ડ્રોપઆઉટનો દર ઘટાડવા માટે એક નવીન પહેલ કરવામાં આવી રહી છે. આગામી શાળા પ્રવેશોત્સવ અને કન્યા કેળવણી મહોત્સવ-૨૦૨૫ દરમિયાન, Early Warning System (EWS) ના આધારે સંભવિત ડ્રોપઆઉટ વિદ્યાર્થીઓને ઓળખી કાઢી, તેમને શાળામાં ટકાવી રાખવા માટે ખાસ પગલાં લેવામાં આવશે. આ અંગેનો પરિપત્ર સમગ્ર શિક્ષાના સ્ટેટ પ્રોજેક્ટ ડાયરેક્ટર, જે. રંજીથકુમાર, આઈ.એ.એસ. દ્વારા ૨૩ મે, ૨૦૨૫ ના રોજ બહાર પાડવામાં આવ્યો છે.

આ પહેલ “રાષ્ટ્રીય શિક્ષણ નીતિ ૨૦૨૦” ના સર્વગ્રાહી, સમાવેશી અને સમુદાય-કેન્દ્રિત અભિગમને અનુરૂપ છે. ખાસ કરીને ચાલુ વર્ષે માધ્યમિક શિક્ષણમાં ડ્રોપઆઉટ ઘટાડવા પર વિશેષ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવ્યું છે.

Early Warning System (EWS) શું છે?

સમગ્ર શિક્ષા દ્વારા વિકસાવવામાં આવેલી આ EWS પ્રણાલી, વિદ્યાર્થીઓના શાળા છોડી દેવાના જોખમને તેમના ચોક્કસ કારણોના આધારે ઓળખે છે. આ સિસ્ટમ શાળા, તાલુકા, જિલ્લા અને રાજ્ય કક્ષાએ આગોતરી માહિતી પૂરી પાડે છે, જેથી સમયસર જરૂરી પગલાં લઈ શકાય. શાળાના ચાઇલ્ડ ટ્રેકિંગ સિસ્ટમ (CTS) લોગીનમાં EWS દ્વારા ઓળખાયેલા સંભવિત ડ્રોપઆઉટ વિદ્યાર્થીઓની યાદી ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવી છે. આ ડેટા AI/ML ના માધ્યમથી તૈયાર કરાયો છે અને તે સંપૂર્ણપણે વૈજ્ઞાનિક અને આધારભૂત હોવાનો દાવો કરાયો છે.

શું પગલાં લેવાશે?

પરિપત્ર મુજબ, ડ્રોપઆઉટ અટકાવવા માટે નીચે મુજબની કાર્યવાહી હાથ ધરવામાં આવશે:

• SMC/SMDC ની સક્રિયતા: સ્થાનિક સમુદાયની સહભાગિતા વધારવા માટે શાળા વ્યવસ્થાપન સમિતિ (SMC/SMDC) ને સક્રિય અને સશક્ત કરવામાં આવશે.
• ચર્ચા અને આયોજન: શાળા કક્ષાએ SMC ની બેઠક બોલાવી EWS યાદીની ચર્ચા કરી, બાળકો શાળા ન છોડે તે માટેની પ્રવૃત્તિઓ નક્કી કરાશે.
• વાલીઓ સાથે સંવાદ: પ્રવેશોત્સવ દરમિયાન, સંભવિત ડ્રોપઆઉટ વિદ્યાર્થીઓના વાલીઓને કોઈપણ નકારાત્મક અનુભવ ન થાય તે રીતે આમંત્રિત કરી, બાળકના વિકાસ અને દેશની પ્રગતિ માટે શાળાકીય શિક્ષણના મહત્વ અંગે સમજ અપાશે.
• વ્યક્તિગત સંપર્ક: EWS અંતર્ગત ઓળખાયેલા બાળકોના વાલીઓનો સંપર્ક કરી, ડ્રોપઆઉટ સંબંધિત પરિબળોનો અભ્યાસ કરી પરિસ્થિતિ સમજવા પ્રયાસ કરાશે.
• સ્થાયીકરણ સુનિશ્ચિત કરવું: વાલીઓ સાથે ચર્ચા કરી બાળકો શાળાકીય શિક્ષણ પૂર્ણ કરે અને શાળામાં તેમનું સ્થાયીકરણ સુનિશ્ચિત થાય તે બાબતે SMC ની બેઠકમાં ચર્ચા કરાશે.
• નિયમિત હાજરી: નવા શૈક્ષણિક વર્ષની શરૂઆતમાં, ડ્રોપઆઉટ થવાની સંભાવના ધરાવતા બાળકો શાળા પ્રવેશ મેળવે અને નિયમિતપણે શાળાએ આવે તે SMC મારફત સુનિશ્ચિત કરાશે.
• લોકજાગૃતિ અને સહયોગ: જિલ્લા, તાલુકા, ક્લસ્ટર અને શાળા કક્ષાએ SMC મારફતે લોકજાગૃતિ, વાલીસંપર્ક અને સામુદાયિક સહયોગ મેળવવા પ્રયાસ કરાશે.
• પ્રતિજ્ઞા: વાલીઓ અને વિદ્યાર્થીઓને નિયત નમૂના મુજબ પ્રતિજ્ઞા લેવડાવવામાં આવશે, જે શાળામાં ઉપસ્થિત મહાનુભાવોની હાજરીમાં થશે.

આ તમામ પગલાંઓની સમીક્ષા અને મોનિટરીંગ કરવા માટે સંબંધિત અધિકારીઓને આદેશ આપવામાં આવ્યો છે. દરેક બાળકદીઠ કરવામાં આવેલી કામગીરી અને લીધેલા પગલાઓની જાણ નિયામકશ્રી, પ્રાથમિક શિક્ષણને કરવાની રહેશે.

આ પહેલ રાજ્ય સરકારના “ડ્રોપઆઉટ” ઘટાડવાના પ્રયાસોનો એક ભાગ છે, જેના માટે શાળાઓમાં પ્રવેશોત્સવ અને કન્યા કેળવણી મહોત્સવ જેવા કાર્યક્રમો ઉજવવામાં આવે છે.