ધોરણ : 4 વિષય : ૫ર્યાવરણ
પાઠનું નામ:
૧૮. ગામ ગામના પાણી
અધ્યયન નિષ્પતિ :
– ભૂતકાળ અને વર્તમાનકાળની વસ્તુ અને પ્રવૃત્તિઓ વચ્ચેનો તફાવત સમજે છે. (દા.ત. વાહન વ્યવહાર, ચલણ, સામગ્રી, સાઘનો, કૌશલ્યો, ખેતી, બાંઘકામ વગેરે)
– સ્વાસ્થ્ય તથા સ્ત્રોતોના પુન: અને કરકસરયુકત ઉ૫યોગ અંગેના ઉપાયો સૂચવે છે અને વિભિન્ન સજીવો (દા.ત. વનસ્પતિ, પ્રાણીઓ, વડીલો અને દિવ્યાંગો) તથા વિવિઘ સ્ત્રોતો (દા.ત. ખોરાક, પાણી અને જાહેર મિલ્કતોની કાળજી લે છે.)
શૈક્ષણિક મુદ્દા :
– પાઠય પુસ્તકમાંના ચિત્રનું અવલોકન
– આપેલા શબ્દોનો ઉ૫યોગ કરી વાર્તા બનાવી શિર્ષક
– નદીની આસપાસ શરૂઆતમાં તથા નદીની વચ્ચે પાણીનો રંગ કેવો તથા શાથી બદલાયો તેની ચર્ચા
– પ્રદુષણ થવાના કારણો તથા જળ પ્રદુષણ રોકવાના ઉપાયો અંગે ચર્ચા
– વર્ષામાં અલગ – અલગ સમયે નદી, તળાવ, ઝરણામાં આવતા બદલાવ વિશે ચર્ચા
– પાણી કેવી રીતે ગંદુ થાય છે તે ચર્ચા
– સામગ્રી પાણીમાં ઓગળે, રંગ બદલાય તે પ્રવૃત્તિ
શૈક્ષણિક સાધન :
– પાંચ – છ બોટલ/ પ્યાલા, મીઠું, ખાંડ, લોટ, દાળ, ખાવાનો સોડા તેલ
શિક્ષક વિદ્યાર્થિની પ્રવૃત્તિ :
વિદ્યાર્થીઓની પાઠય પુસ્તકમાં આપેલ નદીના ચિત્રનું અવલોકન કરાવીશ. ત્યારબાદ પુસ્તકમાં આપેલા શબ્દોનો ઉ૫યોગ કરી તેની વાર્તા બનાવી શિર્ષક આપવા ૫ણ વિદ્યાર્થીઓને કહીશ. આ માટે તેમની સાથે શબ્દો તથા ચિત્રને જોઇને ચર્ચા કરીશ. વિદ્યાર્થીઓને તે સાથે સમજ આપીશ. ચિત્રમાં નદીની આસપાસ તથા નદીમાંના પાણીનો રંગ બદલાય છે તેનું કારણ વિદ્યાર્થીઓને પૂછી ચિત્ર બતાવી પ્રદુષ્ણ તથા કેમિકલ યુકત પાણી દ્વારા ફેકટરી દ્વારા થતા પ્રદુષણની વાત કરી સમજ આપીશ. પ્રદુષણ શાના લીઘે થાય છે તે કારણો વિદ્યાર્થીઓ સાથે ચર્ચા કરી તેમના વર્ગમાં વારાફરતી વિચારો જાણવા પ્રયત્ન કરીશ. અને સમજ આપશી. તથા તેને રોકવાના શું ઉપાયો કરી શકાય તે વિદ્યાર્થીઓને પૂછીને ચર્ચા કરી સમજાવીશ. વર્ષમાં અલગ – અલગ સમયે નદી, તળાવ, ઝરણાંમાં આવતા જુદા – જુદા બદલાવ વિશે વિદ્યાર્થીઓ સાથે ચર્ચા કરી સમજ આપશી. કમ્પ્યુટરમાં વિડીયો કે ચિત્ર બતાવી સમજ આપીશ. ત્યાર બાદ પાણી કેવી રીતે ગંદુ થાય છે તે પુસ્તકમાંથી વાંચન કરાવી તથા ચર્ચા કરીને તેના કારણો વિદ્યાર્થીઓને જણાવીશ. વિદ્યાર્થીઓને પાણી ચોખ્ખું કરવાના બે ઉપાયો વિશે વર્ગમાં પૂછીશ તથા વિવિઘ સામગ્રી લઇ પાણીમાં તરે, ડૂબે, રંગ બદલાય નહી તે પ્રવૃત્તિ કરાવી સમજ આપીશ.
પ્રવૃતિ/ પ્રોજેક્ટ/ પ્રયોગ
– બોટલ કે પ્યાલામાં અલગ વસ્તુઓ નાખી પાણીનું અવલોકન કરવાની પ્રવૃત્તિ
– સામગ્રી પાણીમાં ઓગળે, રંગ બદલાય કે નહી તે પ્રવૃત્તિ દ્વારા સમજ
મૂલ્યાંકન
– તમારા ગામમાં નદી કે તળાવ છે ? શું નામ છે ?
– નદી ને સ્વચ્છ રાખવા શું કરી શકાય ?
– દરિયાનું પાણી પીવાલાયક હોય છે કે કેમ ?
– પાણી ચોખ્ખું કરવાના બે ઉપાય લખો.
વોટ્સએપ ગ્રુપમાં શેર કરો