1. ‘આવ, ભાણા આવ!’ આ ગઘના લેખકનું નામ જણાવો.
ઉત્તર : શાહબુદ્દીન રાઠોડ
2. ‘આવ, ભાણા આવ!’ એક હાસ્યકથા છે. (ખરું કે ખોટું)
ઉત્તર : ખરું
3. લેખકના પુત્રનું નામ …………. હતું.
ઉત્તર : અફઝલ
4. અફઝલે લેખક પાસે શી માગણી કરી ?
ઉત્તર : અફઝલે લેખક પાસે નવા બૂટ લેવા માટેની માગણી કરી.
5. ‘લઈ લે જે બૂટ-મોજાં અને વધે તે રાખજે.’ આ વાક્ય શાહબુદીન રાઠોડ બોલે છે. (ખરું કે ખોટું)
ઉત્તર : ખરું
6. અફઝલ સ્કૂલે ગયો એટલે લેખક તેમના ………… નાં સંસ્મરણોમાં સરી પડ્યા. (યુવાની, શૈશવ)
ઉત્તર : શૈશવ
7. કયા પ્રસંગને લીધે લેખક શૈશવનાં સંસ્મરણોમાં સરી પડ્યા ?
ઉત્તર : લેખકે નાના પુત્ર અફઝલને બૂટ લેવા બસો સિત્તેર રૂપિયા આપ્યા. તે બૂટ-મોજાં લઈ પાછો આવ્યો. એના ચહેરા પર આનંદ હતો અને આંખોમાં ઉલ્લાસ હતો. તે સ્કૂલે જવા રવાના થયો અને આ પ્રસંગને લીધે લેખક શૈશવનાં સંસ્મરણોમાં સરી પડ્યા.
8. લેખકને બૂટ માટે ઘરમાં કોની કોની પાસે રજૂઆત કરવી પડતી ?
ઉત્તર : લેખકને બૂટ માટે વડીલો પાસે વિધિસર માગણી ૨જૂ કરવી પડતી. પ્રથમ ભાઈ – છોટુભાઈ, પછી અમીના બહેન, પછી બા, બાપુજી એમ વારાફરતી બધાં સમક્ષ રજૂઆત કરવી પડતી.
9. ભાણાને કયા પ્રસંગોએ બૂટ પહેરીને મહાલવાની તીવ્ર ઇચ્છા થતી હતી ?
ઉત્તર : ભાણાને સાતમ-આઠમનો મેળો, તરણેતરનો મેળો, ગણેશ-ઉત્સવ, નવરાત્રિ, લગ્નગાળો, શાળાના પ્રવાસો, દિવાળી, બેસતું વર્ષ વિગેરે પર્વોમાં બૂટ પહેરીને મહાલવાની તીવ્ર ઇચ્છા થતી,
10. લેખક …………. ની જેમ હાર્યા વિના બૂટની માગણી કર્યા કરતા હતા. (નૈપોલિયન, સમ્રાટ અશોક)
ઉત્તર : નેપોલિયન
11. પરિવારના સભ્યોની મિટિંગ ક્યારે મળતી? એમાં અંતે શું નિર્ણય થતો?
ઉત્તર : લેખકની નવા બૂટ ખરીદવા માટેની માગણી થતી ત્યારે પરિવારના સભ્યોની મિટિંગ મળતી. મિટિંગમાં લેખકને બૂટ અપાવવાનો સૈદ્ધાંતિક સ્વીકાર થતો ત્યારબાદ નક્કી થતું કે જૂના બૂટ રીપેર કરાવી, થીંગડાં મરાવી, નવી સગથળી નખાવી, પૉલિશ કરાવી જોનારને ઓળખી ન શકે તેવા નવાં બનાવી દેવાં.
12. લેખક ઢીલાઢફ થઇ જતા-કારણ આપો.
ઉત્તર : લેખક જ્યારે નવા બૂટની માગણી કરતા ત્યારે ઘરનાં વડીલોમાં સર્વાનુમતે નક્કી થતું કે જૂના બૂટ રિપેર કરાવી થીંગડાં મરાવી નવા જેવા બનાવી દેવા; આ નિર્ણય સાંભળી લેખકની નવા બૂટ લેવાની આશા પર પાણી ફરી વળતું, તેથી કોઈ કેસમાં નિર્દોષ છૂટવાની આશા હોય અને પાંચ વર્ષની સજા થાય ને આરોપી ઢીલોઢફ થઈ જાય તેમ લેખકે થઈ જતા.
13. ‘મારા કર્મે લખ્યું કથીર’ એ વાક્ય લેખક કેમ બોલે છે ? – પાઠના સંદર્ભમાં સમજાવો.
ઉત્તર : લેખકની ઈચ્છા છે કે તેમને નવા બૂટ મળે, પણ કુટુંબીજનો તેમને જુના બૂટને રિપેર કરાવીને પહેરવાની સૂચના આપે છે. તેથી લેખક હતાશ થાય છે. અને નસીબ તેમનાથી દુર હોય એવું તેમને લાગે છે. આથી લેખક વિચારે છે કે, ‘મારા કર્મે લાગ્યું કથીર’.
14. સોમાને જોડાં આપવામાં આવ્યાં ત્યારે તેણે શું કર્યું .
ઉત્તર : સોમાએ જોડાંને પ્રથમ હાથમાં લઈ, પરીક્ષણ કરી, લેખકને પગે લાગી, વિનયપૂર્વક જોડાં પાછાં આપી દીધાં.
15. લેખકની નવા બૂટ માટેની માગણી ક્યારે સ્વીકારવામાં આવી ?
ઉત્તર : જયારે સોમાએ જોડાનું પરીક્ષણ કરી વિનયપૂર્વક પાછાં આપ્યાં ત્યારે લેખકની નવા બૂટ માટેની માગણી સ્વીકારવામાં આવી.
16. લેખકની ખુશીનો પાર ક્યારે ન રહ્યો?
ઉત્તર : લેખકની નવા બૂટની માંગણી પર મંજૂરીની મહોર મારવામાં આવી અને ‘દુદામામાને ત્યાં જઈ પરમાણું નાખી આવજે.’ એવો હુકમ કરવામાં આવ્યો ત્યારે લેખકની ખુશીનો પાર ન રહ્યો.
17. લેખકે દુદામામાની દુકાને જઈ એકીશ્વાસે શું કહ્યું ?
ઉત્તર : લેખકે દુદામામાની દુકાને જઈ એકીશ્વાસે કહ્યું કે, “દુદામામા મારા બૂટ સીવવાના છે, મારા બાપુજીએ કીધું છે. મારે લાલ બૂટ સિવડાવવા છે.”
18. લેખકને …………… રંગના બૂટ સિવડાવવા હતા.
ઉત્તર : લાલ
19. “આવ, ભાણા આવ!” – આ વાક્ય કોણ બોલે છે. અને કોને કહે છે તે જણાવો.
ઉત્તર : આ વાક્ય દુદામામા બોલે છે અને લેખકને કહે છે.
20. દુદામામાએ લેખકના બૂટ બનાવવા માટે કઈ કઈ વિગતો મેળવી?
ઉત્તર : દુદામામાએ લેખકના બૂટ બનાવવા માટે આ મુજબ વિગતો મેળવી : બૂટ કેવા રંગના બનાવવા છે? કાળા રંગના કે લાલ રંગના?, બૂટ વાધરીવાળા બનાવવા છે કે વાધરી વગરના?, બૂટ અણીવાળા બનાવવા છે કે ગોળ બનાવવા છે? આ બધી વિગતો મેળવી એક કોરા કાગળ પર લેખકનો પગ મુકાવીને પેન્સિલથી લીટી દોરીને પરમાણું લીધું હતું.
21. ‘લે મૂક, ભાણા, પગ.’ આ વાક્ય શાહબુદીન રાઠોડ બોલે છે. (સાચું કે ખોટું)
ઉત્તર : ખોટું
22. ભાણાના બૂટના પ્રોજેક્ટનો પ્રાથમિક તબક્કો કેવી રીતે પૂરી થયો?
ઉત્તર : લેખક દુદામામાને ત્યાં બૂટનું પરમાણું નાખવા ગયા ત્યારે દુદામામાએ જેમ ડૉક્ટર દર્દીની ઝીણી ઝીણી વિગતો કાળજીપૂર્વક જાણી લે તેવી રીત બૂટ અંગેની વિગતો પૂછી. લાલ કે કાળા, વાધરીવાળા કે વગરના, અણીવાળા કે ગોળ – આ બધું પૂછીને એમણે લેખકના પગનું માપ લીધું. આમ, ભાણાના બૂટના પ્રોજેક્ટનો પ્રાથમિક તબક્કો પૂરો થયો.
23. લેખક બૂટનું માપ શનિવારે આપવા ગયા હતા. (સાચું કે ખોટું)
ઉત્તર : સાચું
24. દુદામામાએ લેખકને પ્રથમ વખત બૂટ લઈ જવાનું ક્યારે કહ્યું ?
ઉત્તર : દુદામામાએ લેખકને પ્રથમ વખત બુટ લઈ જવાનું ગુરુવારે કહ્યું.
25. છોટુમિયાં કોણ છે? તે ક્યાં રહે છે? દુદામામાને તે કેવી રીતે મદદ કરે છે?
ઉત્તર : છોટુમિયાં દ્વારકા પાસેના બરડિયા સ્ટેશને સ્ટેશનમાસ્તર છે. તે દ્વારકા રહે છે. એકવાર દુદામામા તેમના કુટુંબ સાથે જાત્રાએ ગયા હતા. ત્યાં છોટુમિયાં મળી ગયા. તેમણે દુદામામાને સાથે ચા પીવડાવી, પછી તારકાધીશ મંદિરે દર્શન કરાવ્યાં, આખું દ્વારકા ફેરવ્યા અને છેલ્લે સ્ટેશને આવી સારી જગ્યા શોધી બેસાડી દીધા. છોટુમિયાંએ દુદામામાને આ રીતે મદદ કરી.
ઉત્તર : ખોટું
27. પ્રથમ વખત બૂટ તૈયાર નહોતા તેના માટે દુદામામાં શું કારણ બતાવે છે ?
ઉત્તર : પ્રથમ વખત બૂટ તૈયાર નહોતા તેના માટે કારણ બતાવી કહે છે કે, આ જાત્રામાં થોડા દિવસ કામ નથી થયું. તેમાં બૂટ સીવવાના ગયા છે. તું સોમવારે લઈ જજે.
28. કરીમભાઈ વિશેની દુદામામા ભાણા સાથે શી વાતો કરે છે ?
ઉત્તર : કરીમભાઈ વિશે દુદામામા કહે છે કે, કરીમભાઈ તો શું સરસ ભજન ગાય છે! તે આટલું સરસ ગાય છે એની મને ખબર નહિ, મેં તો હમણાં સંતની જગ્યામાં ગાતા સાંભળ્યા.
29. ભાણો દુદામામા પર આક્રોશ ઠાલવે છે. – કારણ આપો.
ઉત્તર : ભાણાને બૂટ સીવી આપવા માટે દુદામામા વાયદા પર વાયદા કરતા, પરંતુ કદી તેનું પાલન કરતા નહિ, બીજી આડીઅવળી વાતો કરીને ભાણાને પાછો મોકલતા; આમ વારંવાર ધક્કા ખવડાવવાને કારણે ભાણો આક્રોશ ઠાલવે છે.
30. “અરે ! તમને દસ વાર કીધું છે કે લાલ કરવાના છે !” – આ વાક્ય કોણ બોલે છે, કોને કહે છે તે જણાવો.
ઉત્તર : આ વાક્ય ભાણો બોલે છે, અને દુદામામાને કહે છે .
31. ઓઠામાં પડેલા લેખકના બૂટ કેવા હતા? દુદામામા બૂટને ઓઠામાં શા માટે રાખતા?
ઉત્તર : ઓઠામાં પડેલા લેખકના બૂટ લાલ ચમકતા, અણીવાળા, વાધરીવાળા હતા. નવા બૂટ પગમાં ડંખે નહિ માટે બૂટને ઓઠામાં રાખવામાં આવતા.
32. ભાણાના તૈયાર થયેલા બૂટ દુદામામાએ કોને આપી દીધા? શા માટે?
ઉત્તર : ભાણાના તૈયાર થયેલા બૂટ દુદામામાએ સીતાપુરથી આવેલા મગનભાઈના સુરેશને આપી દીધા. સુરેશે આ બૂટ જોયા અને હઠ પકડી કે કે મારે તો આ જ બૂટ જોઈશે. તો શેઠે ફૂલજીભાઈને મોકલ્યા અને બૂટ મંગાવી લીધા.
33. ‘મૂક, ભાણા પગ’. એવું વાક્ય સાંભળતાં જ ભાણો અવાચક થઈ ગયો. – કારણ આપો.
ઉત્તર : બૂટ તૈયાર હોવાની આશાએ ભાણો બૂટ લેવા આવ્યો ત્યારે દુદામામાએ ફરીથી પરમાણું લેવાનું કહ્યું તેથી ભાણો અવાચક થઈ ગયો.
34. લેખકને દુદામામા પાસેથી નવા બૂટ બાર મહિને મળતા. (સાચું કે ખોટું)
ઉત્તર : ખોટું
35. દુદામામા લેખકના બૂટ એક આંગળ મોટા સીવતા હતા. – કારણ આપો.
ઉત્તર : વડીલો દુદામામાને બારોબાર સૂચના આપતા કે બૂટ એક આંગળ મોટા સીવવા જેથી બે વર્ષ વધુ ચાલે. માટે દુદામામા બૂટ એક આંગળ મોટા સીવતા.
36. લેખકની આખરી તપશ્ચર્યાનો અંત ક્યારે આવ્યો ?
ઉત્તર : દુદામામાનાં અનેક બહાનાં પછી લેખકના અવિરત ધક્કાને અંતે આઠ મહિને લેખકને બૂટ મળ્યા, ત્યારે લેખકની તપશ્ચર્યાનો અંત આવ્યો.
37. નવા બૂટ પહેરીને નીકળતાં લેખકને બજાર ………….. લાગતી. (પહોળી, સાંકડી)
ઉત્તર : સાંકડી
38. લેખકને આજે પણ નવા બૂટ લેવાના થાય ત્યારે …………. નો સ્નેહભીનો અવાજ અચૂક યાદ આવે છે. (છોટુમામા, દુદામામા)
ઉત્તર : દુદામામા
39. ‘મારો યાદગાર પ્રસંગ’ વિષય ઉપર દસેક વાક્યો તમારી નોટબુકમાં લખો.
ઉત્તર : વિદ્યાર્થીઓ પોતાના સ્વાનુભવના આધારે લખશે.
40.સૂચના મુજબ કરો :
1. આ પાઠમાં આવતા અંગ્રેજી શબ્દોની યાદી તૈયાર કરો.
ઉત્તર : મિટિંગ, રિપેર, ટાઇફૉઇડ, પ્રોજેક્ટ, સ્ટેશન, પેન્સિલ, ફેશન વગેરે.
ઉત્તર : ટેબલ, ડૉક્ટર, ચેર, કિચન, આઇસક્રીમ, નોટબુક.
3. આ અંગ્રેજી શબ્દોના ગુજરાતી અર્થ શોધો અને લખો.
ઉત્તર : મિટિંગ – મુલાકાત, રિપેર – સમારકામ, ટાઇફોઇડ – આંતરડાના રોગ, પ્રોજેક્ટ – યોજના, સ્ટેશન – વિરામસ્થળ, ચેર – ખુરશી, ટેબલ – મેજ, ડોક્ટર – દાક્તર, કિચન – રસોડું, નોટબુક – લખવાની નોટ, આઇસક્રીમ – દૂધની ઠંડી વાનગી.
(2) ટાઈફોઈડ
(3) સ્ટેશન
(5) ટેબલ
41. નીચે આપેલા શબ્દોમાંથી યોગ્ય શબ્દ પસંદ કરી ખાલી જગ્યા પૂરો :
(જટિલ, પ્રાથમિક, પરમાણું, કથીર, માગણી)
(1) વડીલો પાસે વિધિસર ……………. રજૂ કરવી પડતી.
ઉત્તર : માગણી
ઉત્તર : જટિલ
(3) મારા કર્મે લખ્યું ……….. .
ઉત્તર : કથીર
(4) “દુદામામાને ત્યાં જઈ ………… નાખી આવજે.”
ઉત્તર : પરમાણું
(5) બૂટના પ્રોજેક્ટનો …………… તબક્કો આ રીતે પૂરો થયો.
ઉત્તર : પ્રાથમિક
42. નીચે આપેલાં વાક્યોમાંથી દર્શક વિશેષણો શોધીને લખો :
(1) એ બજારમાં મેં બૂટ માટે જે ધક્કા ખાધા છે.
(2) બાપુજીની પરવાનગીથી મેં એ જોડાં સોમાને આપ્યાં.
(3) હજી આ ગાડીમાંથી ઊતર્યા જ છીએ.
(5) અરે ભાણા, ઈ જ તો તને કહું છું.
(6) દોરાને મીણ ચડાવતાં-ચડાવતાં એ મને આવકાર આપતા.
(7) આ તારાથી મોટો શું કરે છે ?
(8) મોટો ભજન ગાય છે એ મને ખબર નહિ.
(9) મારે તો બસ, આ જ બૂટ જોઈએ.
43. નીચે આપેલા શબ્દોના બે-બે સમાનાર્થી શબ્દો લખો :
(1) શૈશવ = …………….
(2) યાતના = …………….
(3) સમસ્યા = …………….
(4) તીવ્ર = …………….
(5) આક્રોશ = …………….
(6) વિષાદ = …………….
(7) પર્વ = …………….
(8) જટિલ = …………….
(9) વડીલ = …………….
44. નીચે આપેલા શબ્દોના વિરુદ્ધાર્થી શબ્દો લખો
(1) આનંદ ✖ ………………
ઉત્તર : શોક
(2) સહ્ય ✖ ………………
(3) શૈશવ ✖ …………….
(4) વાજબી ✖ ……………..
(5) દુઃખ ✖ ……………..
(6) સ્વસ્થ ✖ …………….
(7) પ્રાથમિક ✖ …………….
(8) મંજૂર ✖ ………………
(9) સ્વીકાર ✖ …………….
(10) ઉત્સાહ ✖ ……………
(11) સ્મરણ ✖ …………..
(12) તીવ્ર ✖ ………………..
45. નીચે આપેલા શબ્દોની જોડણી સુધારો:
(1) પ્રમાણુ –…………..
(3) સ્મ્રુતિ – …………..
(4) પ્રાથમીક – …………..
(5) માગણિ – …………..
(6) નેપોલીયન – …………..
(7) જીદગી – …………..
(8) અવીરત – …………..
(9) પરીસ્થીતી – …………..
(10) જટીલ – …………..
(11) રસપુર્વક – …………..
(12) માનસીક – …………..
(13) તપચર્યા – …………..
(14) પેન્સીલ – …………..
46. નીચેના દરેક શબ્દસમૂહ માટે એક-એક શબ્દ લખો :
(1) સહન ન થઈ શકે તેવું
(3) બૂટની અંદર નાખવામાં આવતું નરમ-છૂટું પડ
(4) આવેશ કે ગુસ્સાથી બાવરું બનેલું
(5) બૂટ તૈયાર કરવાનું તેના માપનું લાકડાનું સાધન
(6) હદ વગરનું
(7) કામ પૂરું કરવા અંગે મુદત આપ્યા કરવી તે
(8) ચામડાની સાંકડી પટ્ટી કે દોરી
(9) ચિનાઈ માટીનાં વાસણો બનાવવાનું કારખાનું
(10) બહેનનો દીકરો
(1) શૈશવનાં સ્મરણોમાં સરી પડવું
વાક્ય : બસ મારા ગામમાં પહોંચી એવી હું શૈશવનાં સ્મરણોમાં સરી પડી.
(2) માનસપટ પરથી પસાર થવું
વાક્ય : બાલમંદિરમાં રમતાં બાળકોને જોઈને મારું બાળપણ માનસપટ પરથી પસાર થયું.
(3) હિંમત ન હારવી
વાક્ય : સામે લશ્કરની વિશાળ સેના જોઈને પણ અકબર હિંમત ન હાર્યો.
(૪) ઢીલાઢફ થઈ જવું
વાક્ય : પરીક્ષામાં નાપાસ થયાનું જાણીને રવિ ઢીલોઢફ થઈ ગયો.
(5) મંજૂરીની મહોર મારવી
વાક્ય : મારા પ્રવાસ જવાની બાબત પર પપ્પાએ મંજૂરીની મહોર મારી.
(6) ખુશીનો પાર ન રહેવો
(7) આક્રોશ ઠાલવવો
વાક્ય : ચૂંટણીમાં જીત્યા બાદ એક વર્ષ બાદ દેખાતા નેતા પર જનતાએ આક્રોશ ઠાલવ્યો.
(8) ધૂંઆપૂંઆ થવું
વાક્ય : વિદ્યાર્થીઓનાં અવિરત તોફાન જો ઈ શિક્ષક ધૂઆંપૂંઆ થઈ ગયા.
(9) અવાચક થવું
વાક્ય : પત્નીનું અપમાન બધાની હાજરીમાં કરતાં પતિનો મિત્ર અવાચક બની ગયો.
(10) આંખે અંધારાં આવી જવાં
વાક્ય : દીકરાનો ગંભીર અકસ્માત જોઈ પિતાની આંખે અંધારાં આવી ગયો.
(11)હાથવગું હોવું
વાક્ય : લાઈટ જાય ત્યારે મીણબત્તી હાથવગી હોય તો સારું.
(12) અવાજ ફાટી જવો
વાક્ય : ગુનેગારને પોલીસની બે લાતો પડતાં તેનો અવાજ ફાટી ગયો.
48. નીચેનાં વાક્યોના પ્રકાર ઓળખાવો :
(1) “બૂટની કિંમત શી છે ?”
(2) બૂટ માટે મારે વડીલો પાસે વિધિસર માગણી રજૂ કરવી પડતી.
(3) કોઈ તકલીફ ના પડી. મોટો ઈ મોટો !
(4) કામ તો આખી જિંદગી કરવું જ છે ને ?
(5) કરીમભાઈ તે કાંઈ ભજન ગાય છે !
(6) મારી આકરી તપશ્ચર્યાનો અંત આવતો.
(1) શરીર – …………………
ઉત્તર : શિયાળામાં બૂટ જેવાં, પગ ઢંકાય તેવાં, ઉનાળામાં ખુલતા અને સુવાળા સેન્ડલ જેવાં તથા ચોમાસામાં લપસી ન પડાય તેવાં રબરના બૂટ જેવાં જોડાં પહેરીશું.
51. નીચેના શબ્દોને શબ્દકોશના ક્રમમાં ગોઠવો :
મામા, મોજાં, માગણી, મહાન, મેળો, મંદિર, મહિનો
ઉત્તર : મહાન, મહિનો, મંદિર, માગણી, મામા, મેળો, મોજાં
વોટ્સએપ ગ્રુપમાં શેર કરો